OBSESİF KOMPULSİF VE İLİŞKİLİ BOZUKLUKLAR

Saplantı zorlantı hastalığı ya da takıntı hastalığı olarak da bilinen obsesif kompulsif bozukluk kişinin mantıklı açıklamalarla ortadan kaldıramadığı takıntılı düşünce, dürtü ya da imgelerden (obsesyon) kurtulmak üzere bazı eylem ya da düşünceleri kontrolsüz bir şekilde yinelediği (kompulsiyon) bir hastalıktır. En sık görülen türlerinde, mikrop kapma korkusu, emin olamama, dini ya da cinsel takıntılar yaşanır. Kişi engellenemez bir şekilde temizlik yapma, kontrol etme ya da zihnindeki düşünce ve imajinasyonlardan kurtulmak için belirli davranışları yineleme ihtiyacı duyar.

Diğer psikiyatrik hastalıklarda olduğu gibi obsesif kompulsif bozuklukta da ortaya çıkış mekanizması tam olarak bilinmemektedir. Beynin sağlıklı çalışmasını düzenleyen nörotransmitter işlevlerinde bozukluk ve belirli beyin bölgelerinde anormallikler sorumlu tutulmaktadır. Kişinin büyüdüğü, yaşadığı ortamdaki aile üyelerinde de obsesif kompulsif bozuluk belirtilerinin olmasının, hem öğrenme yoluyla hem de genetik yatkınlığı arttırarak hastalanma olasılığına katkıda bulunduğu düşünülmektedir.

Obsesif kompulsif bozuklukta tedaviyi en zorlaştıran şey, kişinin obsesyon olarak tanımladığımız takıntılı düşünce, dürtü ya da imajların verdiği rahatsızlığa katlanamayarak onları ortadan kaldırmak üzere yineleyici davranışlara gidiyor olmasıdır. Öyle ki yineleyici davranışların kontrol altına alınmaya çalışıldığı dönemde obsesyonların verdiği rahatsızlık kısmen artar ve kişi bu rahatsızlığa dayanamadığında yine aynı davranışları yapmaya başlayarak hastalığı sürdürür. Bu döngünün kırılabilmesi tedavide önem taşır.

Obsesif kompulsif bozukluk tedavisi antidepresan ilaçlarla ve psikoterapi ile yapılmaktadır. Kişinin obsesyonlarının mantıksızlığını kavrayamadığı, gerçeği değerlendirmesinin bir ölçüde bozulduğu durumlarda tedaviye antipsikotik ilaçlar da eklenebilir. Psikoterapi yöntemleri arasında etkinliği en çok gösterilen, bilişsel davranışçı terapidir. Kişiye özgü düzenlenen etkin tedaviler, hasta-hekim işbirliği ve düzenli takip ile kontrol altına alınması mümkün bir hastalıktır. Ancak çeşitli koşullarda yinelemeler görülebilir. Bu nedenle düzenli takip önemlidir.

Beden algısı bozukluğu, biriktiricilik bozukluğu, trikotillomani (saç, kaş, kirpik gibi vücut tüylerinin istemsiz bir şekilde tekrarlayıcı olarak koparılması), deri yolma bozukluğu gibi hastalıklar da obsesif kompulsif bozukluk ile ilişkili olarak ele alınmakta ve tedavi edilmektedir.